در باب فضولی

گلچینی از بوستان سعدی، باب هفتم در عالم تربیت

چنین گفت پیری پسندیده هوش                        خوش آید سخنهای پیران به گوش

که درهند رفتم به کنجی فراز                          چه دیدم؟ چو یلدا سیاهی دراز

در آغوش وی دختری چون قمر                       فرو برده دندان به لبهاش در

چنان تنگش آورده  اندر کنار                           که پنداری اللیلُ یغشی النهّار

مرا امر معروف دامن گرفت                          فضول آتشی گشت و در من گرفت

طلب کردم از پیش و پس چوب و سنگ            که ای ناخدا ترسِ بی نام و ننگ

به تشنیع و دشنام و آشوب و زجر                    سپید از سیاه فرق کردم چو فجر

شد آن ابر ناخوش ز بالای باغ                        پدید آمد آن بیضه از زیر زاغ

ز لا حولم آن دیو هیکل بجست                       پری پیکر اندر من آویخت دست

که ای زرق سجادهء دلق پوش                       سیهکار دنیا خرِ دین فروش

مرا روزها دل زکف رفته بود                       بر این شخص و جان بر وی آشفته بود

کنون پخته شد لقمهء خام من                          که گرمش بدر کردی از کام من

تظلم بر آورد و فریاد خواند                          که شفقت بر افتاد و رحمت نماند

نماند از جوانان کسی دستگیر                        که بستاندم داد ازین مرد پیر

که شرمش نیاید ز پیری همی                        زدن دست در ستر نامحرمی

همی کرد فریاد و دامن به چنگ                     مرا مانده سر در گریبان ز ننگ

فرو گفت عقلم به گوش ضمیر                       که از جامه بیرون روم همچو سیر

برهنه دوان رفتم از پیش زن                         که در دست او جامه بهتر که من

پس از مدتی کرد بر من گذار                        که می دانیم؟ گفتمش زینهار

که من توبه کردم به دست تو بر                     که گرد فضولی نگردم دگر

کسی را نیاید چنین کار پیش                         که عاقل نشیند پس کار خویش

از آن شنعت این پند برداشتم                          دگر دیده نادیده انگاشتم

زبان درکش ار عقل داری و هوش                 چو سعدی سخن گوی ورنه خموش!

 

 

 

(من از روی بیکاری این گلچینها را نمی آورم که شما را سرگرم کنم، منظور اینست که شما ببینید که این «ادبیات پوسیده و قدیمی» چگونه در شکل گیری سرنوشت ما نقش می اندازند).

ذره بین